Chào mọi người,
Từ khi sang đây, một phần vì bận rộn với cuộc sống mới, một phần vì chưa “sẵn sàng” nên chưa viết thêm được gì mới mẻ cho các bạn. Mình bắt đầu bằng một số updates về bản thân nhé. Wow, sang đây mới biết năm 1 mình được Fellowship, nên ko phải làm RA (hay GSR- Graduate Student Researcher như cách gọi của Cal). Không phải làm RA nghĩa là mình có quyền được chọn bất cứ ai mình thích để làm việc cùng. Sau một thời gian (nửa kì) ngược xuôi, cuối cùng có vẻ mình đã settle. Mình làm về Boron Nitride Nanotube/Ribbon và Graphene Nanoribbon với Prof. Alex Zettl bên Phys. Sẽ nhiều vất vả và thử thách khi làm việc với một giáo sư “lớn”. Dựa vào kinh nghiệm và những trăn trở trong nửa kì này, mình sẽ có khá nhiều điều thú vị chia sẻ với các bạn.
Trở lại việc apply, mình nhận được khá nhiều câu hỏi, tựu chung lại xoay quanh một số chủ để sau đây:
1) Contact giáo sư như thế nào? Follow ra làm sao?
2) Chọn trường: Các bảng rankings? Thông tin nội bộ?
3) Chọn hướng research, chọn Prof.
Mình sẽ cố gắng điểm qua những câu hỏi trên, nhưng mình nghĩ “chủ đề” về contact giáo sư lồng ghép đâu đó trong những bài chia sẻ trước của mình rồi nên mình sẽ lướt qua và tập trung vào các câu hỏi sau. Bắt đầu nào!
1) Contact thế nào: Cái này thì thực sự may hơn khôn 🙂 Ngay cả khi mình đã là grad ở Cal, dùng email của trường để gửi thư thì cơ hội được các Profs đọc và trả lời cung không cao 🙂 Thế nên mình mới bảo là may hơn khôn. May khi một hôm đẹp trời Profs kiên nhẫn ngồi xem các email, or một hôm xấu trời assistant administrator kiểm tra mail và delete thẳng tay không thương tiếc. Xin nhắc lại với các bạn, mỗi một ngày mình nghĩ Profs nhận khoảng vài chục emails. Cá biệt có những người mà-mọi-người-hay-gọi-là-big-name nhận hơn 100 emails mỗi ngày. Tin mình đi. Mình gửi cho Alex Zettl hơn chục cái emails mà không nhận được bất kì reply nào. Cuối cùng, nghe sinh viên của bác ấy xui, cách duy nhất để gặp bác ấy bây giờ là hàng ngày “fly” qua office và gõ cửa. Nếu may mắn sẽ gặp.
Ý mình ở đây, nếu các bạn contact mà gặp trường hợp mãi không thấy rep thì cũng đừng nản, đó là … điều bình thường!
Tuy nhiên từ những gì mình thấy thì mình tự đặt câu hỏi ngươc lại “Contact để làm gì và liệu điều đó có giúp được cho bạn không?” Mình nghĩ câu trả lời này thay đổi cho các cases khác nhau. Nhưng theo mình, Profs họ muốn thấy cái gì đó hơn một cái emails làm quen, xin xỏ và một cái CV đính kèm. Nên mình nghĩ trừ trường hợp Prof làm trong Admission Committee, tự tay bóc hồ sơ ra đọc, ấn tượng với bạn (các bác này khác với các bác contact qua emails nhé, vì họ đọc TOÀN BỘ những gì bạn có thể show off, bao gồm CV, transcript, etc.) + (cái này cực quan trọng) bác ấy đang cần sinh viên, thì khi đó mình nghĩ contact mới work. Không thì đa phần, họ để committee làm việc tuyển sinh viên, sinh viên đến trường (vào Open House vào tháng 3, or khi đã nhận offer và nhập trường vào tháng 8-9), gặp gỡ, nói chuyện vời Profs, rồi nói chuyện với Grads của bác ấy, làm đôi tuần nếu thấy cả 2 đều hài lòng thì mới có commitment.
Còn follow như thế nào? Nếu Profs nhiệt tình thì mình nhiệt tình lại, còn nếu template thì cũng do mình template mà thôi 🙂 Mình nghĩ mình đã đề cập rồi, xin phép ko nhắc lại.
2) Chọn trường:
Dĩ nhiên câu hỏi này được đặt ra trước khi apply và đêm ngày 14/4, trước khi quyết định sẽ chọn trường nào! Rankings mình nghĩ cũng mang tính chất tham khảo thôi. Nếu không có cách nào khác thì ok, rankings. Còn nếu có được cái nhìn mang tính chất nội bộ thì tuyệt vời nhất! Ví dụ như bây giờ, mình khá hiểu về tình hinh research có liên quan tới Materials ở Cal, từ Materials Science Dept đến Phys, Chem, Mech Eng or thậm chí trên Berkeley Lab. Vì những gì trên website có thể không phản ánh đúng sự thật! True Story!
Việc chọn trường mình nghĩ tiêu chí đầu tiên là well-known in your field, ok, rankings (như mình nói, nếu ko có thông tin nội bộ thì đành nhờ rankings thôi). Việc thứ hai các bạn nếu có thể nên tìm hiều về các khía cạnh khác, nghe có vẻ “tầm thường” nhưng thực ra nó ko tầm thường chút nào:
1) Tiền
2) Khí hậu. Các bạn giờ nghĩ rằng ko quan trọng lắm nhưng khi sang đây, sống trong 5-6 năm, thì đó là vấn đề đấy. Bạn nào ko chịu được lạnh mà lên vùng Đông Bắc thì phiền đấy.
3) Các chinh sách liên quan tới International Students của trường. Chắc chả bạn nào quan tâm tới yếu tố này nhỉ 🙂 Trước mình cũng thế, sang đây mới biết nó thực sự … khốn nạn như thế nào. Xin lỗi khi dùng từ đó, nhưng thực sự 1 Prof rất nổi bên Phys vừa ngồi nói chuyện với mình hôm qua đã không kiềm chế được mà thốt lên “Fuck it!” Cái này sẽ tùy từng bang và từng trường nhé. Mình xin nói về hệ thống University of California (UC), bao gồm 10 trường. Nếu bạn là international studs, bạn sẽ phải trả non-resident tuition fee, cái này thông thường gấp 2-3, thậm chí 5-6 lần resident tuition fee. Nghĩa là nếu Prof nào nhận bạn, họ phải khá cam đảm và “giàu” để kham nổi khoản chênh lệch này. Nói đơn giản, nhận một chú Việt+ bằng tiền nuôi 2 chú Mỹ. You see what I mean?
Sinh viên quốc tế ngoại ngữ … lởm (haha, so với national studs), background nhiều khi ko đc kiểm định (có ai biết BKHN ko?), rồi cộng thêm khoản “phụ trội” phải chi trả nên nhiều group, Prof ko nhận sv quốc tế, or nếu có nhận sẽ yêu cầu sinh viên làm TA, or phải thi Qual sớm. Một điều dở hơi ở đây nữa, nếu bạn pass Qual (Qualify Exam), bạn sẽ có 3 năm tiếp theo, chỉ cần trả tiền như resident! Chính vì vậy, nhiều Prof thúc sinh viên thi Qual rất sớm, thậm chí … ngay từ năm 1. Mình không rõ các bang khác thế nào, nhưng mình nghĩ đó là tình hình chung đối với hầu hết các Public Schools! Nếu bạn chọn 1 Private School, tất cả đều đóng tiền như nhau, ko có gì “discrimination” với sv quốc tế. Các bạn nên hiểu điều này!
3) Chọn Prof, chọn hướng research?
Dĩ nhiên các bạn cố chọn Prof có hướng GẦN với interests của các bạn. Nhưng GẦN như thế nào? Chịu! Tùy thuộc vào Prof và tùy bạn. Những gì các bạn đọc trên website về Research của Prof có thể là những gì Prof làm cách đây … vài năm 🙂 Haha. Bây giờ họ đang làm cái khác rồi 🙂 Cố gắng xem qua các papers gần đây (hi vọng họ còn chịu khó update website) để xem họ làm gì. Mà những gì họ làm bây giờ, cũng có thể ko phải các bạn sẽ làm. Vì khi các bạn đến thì … hết quách ý tưởng rồi, họ đang ở giai đoạn chuyển sang projects khác.
Tóm lại, ý mình là nên open mind!!!
Có người thích làm cái gì gần gũi với background của mình, có người thì thích làm cái gì đó mới mẻ!
Mình chọn cách 2. 5-6 năm PhD sẽ là cơ hội tuyệt vời để các bạn học một cái gì đó sâu sắc, sẽ đi theo bạn suốt đời, chứ không phải là làm thể nào để mở cái máy A, chạy máy B. Sau khi bạn “ra đời”, công nghệ cũng thay đổi, bạn sẽ làm techniques khác, nhưng kiến thức sẽ đi theo bạn. Vả lại bạn có 5-6 năm cơ mà, tại sao không thử cái gì mới mẻ!!!
CHỌN PROFESSORS!!!
Giả sử bạn quyết định đi trường A rồi, Cal (Berkeley chằng hạn). Tháng 8 nhập học. Ok, like a boss! Nào, giờ bạn gửi email hẹn gặp, đến nói chuyện với các profs, hỏi han (hỏi dò) các grads của bác ấy. Bạn nên chọn Prof theo tiêu chí nào đây?
1. Bạn có thoải mái nói chuyện với bác ấy ko?
Đa phần Prof ở Mỹ nice, tôn trọng sinh viên, nói chuyện đùa, gọi thẳng tên thân mật là bình thường (mặc dù bác ấy có thể đáng tuổi … ông nội của bạn). Mình nghĩ nếu bạn có cảm giác ko thoải mái, sợ sệt khi nói chuyện với advisor thì nên suy nghĩ lại. Làm thế nào để bạn bảo vệ ý kiến của mình hay làm việc 1 cách độc lập được?
2. Tài chính?
Bác ấy có YÊU CẦU bạn thi Qual năm 1 ko? Hay 1 năm làm TA 1 kì? Mình nghĩ trường hợp này sẽ ít, nhưng vẫn nên để ý?
3. Big name?
Dude, Big name định nghĩa như thế nào? Tên to? Haha.
Prof mình nghĩ (ko nhớ đọc đâu đó) có 3 kiểu: junior, mid-age và senior, có thể “đánh đồng” vời Assistant, Associate, và (Full) Prof. Các bác Big Name đa phần rơi vào Full Prof. Họ có tenure track, nhiều người ko có nhiệt tình với research như trước (mình biết 1 case, ngày trước rất giỏi, được PECASE – Presidential Early Career Award for Scientists and Engineers, sau khi được tenture track thì rong chơi luôn :))). Và một điều nữa, group của họ có thể rất đông, họ rất bận với đủ thứ việc, thời gian dành cho bạn sẽ rất ít.
Điển hình là Peidong Yang. Group của Yang đông, post toàn Tàu, grad đa phần … gốc Tàu. Hiện tại bác ấy “liên đới” đến 3-4 cái trung tâm khác nhau, đi dạy còn ko có thời gian, group thì run by postdocs 🙂 Bác ấy nói TA khá … khó nghe 🙂 Nếu bạn thấy thoài mái làm việc với các bạn Tàu, ok, bạn có thể join. Nhưng nếu bạn thấy ngột ngạt, đừng vào. Bạn ko phải làm 1-2 năm mà 5-6 năm đấy!
Alex Zettl, Mike Crommie cũng là big name, nhưng 2 bác này có vẻ relaxed hơn, và cũng dành thời gian cho sinh viên nhiều hơn (ít nhất là còn đến group/sub-group meetings :D), nói chuyện thì cực kỳ vui vẻ. (Mike Crommie cũng là một người mình rất thích).
2) Associate Profs. Mình thấy cũng tùy từng người, nhưng họ có tenure track rồi, nên cũng ko căng thằng lắm.
3) Assistant Prof. Đây là đội ngũ nhận grads nhiều nhất. Nhưng các bạn nên chú ý nhé, họ chưa có tenure track, họ phấn đấu và làm việc … like crazy, 24/7 (đặc biệt nếu trường bạn thuộc dạng tóp tép, haha)!!!! Và họ cũng ko có nhiều fund, nhiều relationship! Nếu làm với họ, bạn chăm chỉ và cũng thuộc tuýt “tham công tiếc việc”, fair enough, đây là cơ hội để các bạn “cày” pub! Xin lỗi, mình dùng từ cày, vì thông thường họ ra rất nhiều pub, tuy nhiên chất lượng ko phải bài nào cũng tốt! Bổ sung, do họ mới về trường vài năm, chưa có nhiều quan hệ, nên nhiều lúc lab thiếu máy móc, bạn phải tự chạy vạy, nhờ vả để dùng nhờ máy của group khác. Điều này mình tháy các bạn Tàu và Hàn làm tuyệt vời ông mặt trời. Dân số đông, đâu cũng thấy nên họ nhờ được. Còn mình, dân V+ thì …. haha.
4. Phong cách hướng dẫn!
Cái náy tốt nhất là hỏi mấy chú grads trong group. Họ sẽ cho bạn câu trả lời chính xác nhất. Có 2 kiếu hands-on và hands-off.
Hands-on, kiều như các assistant profs, vì họ muốn có nhiều pub, họ sẽ thúc bạn làm và muốn bạn làm theo những gì họ chỉ bảo bạn. Cái này bạn nào từng bên Hàn, mình nghĩ sẽ khá quen thuộc với tác phong này. Cách này có lợi thế là, bạn cứ follow thì khả năng có kết quả là sẽ cao 🙂 Bất cập là bạn học được cách làm theo hướng dẫn, chứ ko phải tự độc lâp suy nghĩ. Dĩ nhiên cái nào cũng có mặt trái của nó, độc lập suy nghĩ, hay nói cách khác là Prof có phong cách hands-off, để bạn làm cái bạn thích, ko vào lab everyday để xem bạn có đến ko (seriously?), or “mong muốn” bạn làm theo ý của họ; thì sẽ mất thời gian hơn và pub cũng ít hơn!
Tuy nhiên các bạn có thể hỏi, tìm đc ai đó “trung dung” ở giữa thì perfect. Yeah, có chứ! Họ ko can thiệp sâu vào cái bạn làm nhưng sẽ luôn có mặt khi bạn cần và đảm bảo bạn đi đúng “right track”.
Okay, trên đây là một số kinh nghiệm mình đúc rút ra, hi vọng có ích cho các bạn trong việc chọn trường, chọn Prof. Tranh thủ chia sẻ thêm thông tin về Cal một chút. Engineering của Cal thì cũng khoang #3, #4 nhưng Science thì thực sự rất rất mạnh! Với các Depts, rồi thêm 2 National Labs, đặc biệt là Lawrence Berkeley Lab, Science của Cal rất mạnh. Riêng về liên ngành Materials, Physics, Chemistry, mình nghĩ Cal #1 về Characterization! Trái với các group ở châu Á, thiên về Synthesis, ở đây họ làm nhiều về Characterize. Có lẽ một phần cũng do Cal có Sychrotron riêng, rồi Advanced Light Source, Molecular Foundary nên Characterization cực kỳ phong phú và mạnh. Synthesis thì có, nhưng ko nhiều và phong phú bằng Northwestern hay UIUC, Michigan, UCSB. Một điều hay ho nữa về Cal là liberal, bạn có thể làm với bất cứ ai bạn thích, ko kể bạn ở Dept nào. Bạn bè mình có nhiều người chạy lên LBL or xuống Livermore làm. Nhưng nếu bạn thiên về hướng synthesis, và thực sự về Materials Science mình nghĩ Northwestern, UIUC và UCSB là những lựa chọn tuyệt vời, hơn Cal :))
Có lẽ xin phép tạm dừng thôi, hi vọng sẽ nhận được nhiều tin vui của các bạn năm nay. Năm sau VietPhD banner sẽ có “Đường đến Caltech/Harvard/Stanford/Princeton của một sinh viên VN”.
P/S: Mọi người ở Cal dự định cuối năm sẽ quay video clips để giới thiệu về Cal, chia sẻ những kinh nghiệm apply, chọn trường, học hành cho mọi người. Mình sẽ update!
Good luck!
Theo http://phamtoanthang.wordpress.com/
Xem bài gốc tại đây