Có mặt trong buổi giao lưu tại Đại học Vinh, Nghệ An, GS Ngô Bảo Châu được lãnh đạo trường tặng hình ảnh biểu trưng cá gỗ. Người nhận giải thưởng Fields xúc động bởi hình ảnh này thể hiện quá trình “vượt vũ môn” của nhiều người tài đất Nghệ An, Hà Tĩnh.

Làm thế nào để phát triển tiềm năng?

Nhận xét về tiềm năng người Việt, GS Ngô Bảo Châu chia sẻ, trình độ học sinh ở trường chuyên Việt Nam thuộc top cao trên thế giới, tuy nhiên năng lực của họ bắt đầu đuối từ năm thứ hai bậc đại học; lên đến thạc sĩ, tiến sĩ thì khoảng cách so với quốc tế “không thể nào san lấp”.

Sự “thui chột” này trở thành băn khoăn của GS Ngô Bảo Châu: “Việt Nam có tiềm năng về con người nhưng không xây dựng được nền tảng tri thức, hệ thống trường đại học ‘sánh vai cùng các cường quốc năm châu’ như lời Bác Hồ căn dặn”.

Thử so sánh với những đất nước gần Việt Nam, có thể thấy giáo dục Singapore phát triển nhờ hai điều: Đáp ứng nhu cầu đến trường và tập trung đẩy mạnh chất lượng khoa học (điều này chúng ta còn yếu).

Giáo sư chia sẻ, ông ấn tượng với hệ thống xây dựng giáo dục đại học của Mỹ. Sinh viên học rất kỷ luật và nghiêm túc, luôn đòi hỏi làm bài tập.

Mặt khác, chương trình học bao gồm môn bắt buộc, môn định hướng lựa chọn và môn tự do. Sinh viên luôn là người quyết định, chủ động trong việc “Mình học gì?”, “Học như thế nào?”. Đây là vấn đề tiên quyết của sự tự học và sáng tạo.

“Khi hỏi trắc nghiệm, kiến thức học sinh cấp ba của Mỹ thậm chí có phần kém lớp 7 ở Việt Nam. Nhưng lên đại học, trình độ của họ phát triển tốt” – GS Châu nói.

GS Ngô Bảo Châu nhận định, người Mỹ không thông minh, xuất sắc, nhưng họ có phương pháp đáng để học.

Chán Toán học khi vào đại học

Trưởng thành từ lòng tự ái, GS Ngô Bảo Châu thích học Toán khi trượt môn này ở trường chuyên. GS kể lại, bất lực trước những bài Toán, phải mở đáp án để xem là cảm giác xấu hổ.

Điều khiến GS Châu có thể giữ vững với tình yêu Toán học là ham muốn vượt qua thử thách. Vì vậy, người học bắt buộc phải thích những bài Toán khó.

GS Ngô Bảo Châu từng có thời gian học kém và từ bỏ Toán học. Ảnh: Mạnh Thắng.

Tuy vậy, từng có thời điểm giáo sư ghét Toán học, đó là khi bước vào đại học, chuyển từ Toán hóc búa sang Toán trừu tượng. Vẫn đạt điểm cao trong các kỳ thi, tuy nhiên, GS Ngô Bảo Châu có cảm giác “không hiểu gì”, việc làm Toán trở nên vô ích.

Rời bỏ Toán, chàng sinh viên năm thứ nhất ngành Tin học nhưng sau đó lại nhanh chóng tay trở lại với môn Toán sau ba tháng.

Không dành tất cả thời gian cho Toán học, đôi lúc mệt mỏi, GS Ngô Bảo Châu quay trở lại lãnh đạo Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, Đại học Chicago, Mỹ. Thời gian sau, GS chỉ dành 3-4 ngày làm Toán, tìm lại sự thư giãn cho chính mình.

GS lưu ý, sự bất cần làm chết niềm say mê Toán học, điều duy trì là tính cẩn trọng và nghiêm khắc với chính mình.