Vietnam Journal of Science (Tạp chí Khoa học Việt Nam) được thành lập với tiêu chí: “Science for a better world”- khoa học cho một thế giới tốt đẹp hơn đã ra đời cách đây một năm do T.S. Phan Minh Liêm – người 4 lần được vinh danh tại trung tâm ung thư số 1 của Mỹ (MD Anderson Cancer Center) cùng 8 thành viên VJS Core Team và nhiều nhà khoa học, tình nguyện viên sáng lập và vận hành.
Khoa học Việt Nam hiện đang trải qua nhiều thách thức. Chất lượng cũng như số lượng các công bố khoa học trên các tạp chí quốc tế còn nhiều hạn chế. Khoa học chưa thật sự gắn với sản xuất, chưa giúp Việt Nam có những sản phẩm vượt trội cạnh tranh được trên trường quốc tế. Trước những thách thức này, bên kia bờ Thái Bình Dương xa xôi, một nhóm bạn trẻ làm khoa học đã có một ý tưởng táo bạo đó là thành lập tạp chí khoa học online đa ngành đáp ứng được những tiêu chuẩn của báo chí khoa học nhưng vẫn tiếp cận được với độc giả phổ thông. Với dự án này, VJS mong muốn sẽ giúp tăng lượng công bố quốc tế của Việt Nam đồng thời góp phần đưa khoa học công nghệ vào sản xuất, chung tay để cùng thúc đẩy sự phát triển KH&CN ở Việt Nam. Ý tưởng này đã nhận được rất nhiều sự ủng hộ của các bạn đọc nói chung và cộng đồng làm khoa học nói riêng. Rất nhiều chuyên gia, nghiên cứu sinh là người Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới đã cùng chung tay để biến ý tưởng này trở thành hiện thực trong đó có những nhà khoa học uy tín trong và ngoài nước như GS. TS. Nguyễn Văn Tuấn, GS. TS. Trương Nguyện Thành, PGS. TS. Ngô Vũ, GS. TS. NGND. Ngô Kiều Nhi, PGS. TS. Nguyễn Văn Thuận, GS. TS. Mong-Hong Lee,…. Với mục tiêu phát triển một tạp chí khoa học đa ngành online đáp ứng được các tiêu chuẩn báo chí khoa học thế giới nhưng vẫn tiếp cận được với độc giả phổ thông, VJS đã mất gần một năm chuẩn bị, số đầu tiên của VJS được ra mắt vào tháng 7/2014. Số thứ 2 được xuất bản 6 tháng sau đó và số thứ 3 của VJS sẽ được giới thiệu trong tháng 11/2015.
“Chúng tôi ngày ngày hướng về Tổ quốc với khát khao cống hiến cho nền khoa học công nghệ Việt Nam. Tấm lòng tri ân với đất nước được thể hiện bằng hành động cụ thể: một nhóm các bạn trẻ đã quyết định đứng ra thành lập một tạp chí khoa học đa ngành theo tiêu chuẩn quốc tế. Với dự án này, chúng tôi mong muốn sẽ giúp tăng lượng công bố quốc tế của Việt Nam đồng thời góp phần đưa khoa học công nghệ vào sản xuất, chung tay để cùng thúc đẩy sự phát triển KH&CN ở Việt Nam.” – VJS team chia sẻ.
Nội dung tạp chí gồm có 4 phần chính: Phần 1- News- Tin tức khoa học được viết bởi các nghiên cứu sinh và nhà khoa học chuyên ngành với nguồn trực tiếp từ các tạp chí khoa học nổi tiếng trên thế giới; Phần 2- Science and Technology Pulse- đăng những bài giới thiệu các phát minh, công nghệ mới, các start-up thành công hay những bài giới thiệu chủ đề khoa học được viết 1 cách rất đơn giản, dễ hiểu; Phần 3- Scientist Portrait- giới thiệu những tấm gương làm khoa học xuất sắc người Việt trong và ngoài nước, đặc biệt tập trung vào 2 đối tượng chính là Young talent Scientist và Leading Scientist; Và cuối cùng, Phần 4 là mục Research & Review, các bài báo mục này đều trải qua quá trình peer-review chặt chẽ, ngôn ngữ bắt buộc là tiếng Anh, đối tượng hướng đến là các nhà khoa học cùng lĩnh vực. Ngoài ra tạp chí cũng mới mở thêm mục VJS Career để cung cấp các thông tin hỗ trợ cho quá trình học tập, nghiên cứu và công tác của bất kỳ ai hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Trong mục này,VJS cũng đăng tin về các cơ hội việc làm và học bổng công việc về khoa học, kỹ thuật (STEM) ở Việt Nam với hy vọng kết nối cơ hội tìm việc cho các bạn đọc và nhà tuyển dụng.
Điều làm nên sự khác biệt của VJS với báo chí khoa học thông thường đó là VJS rất chú trọng đến sự tương tác giữa người đọc và tác giả. Do đó, các bài viết trên VJS, ngoài đăng trên website còn được giới thiệu trên trang facebook của dự án. Các tác giả đều được tag vào các post liên quan để tiện thảo luận với độc giả. Hiện giờ trang facebook của VJS đã có hơn 6000 like và mỗi post tiếp cận được 15-20k bạn đọc; website của VJS cũng nhận được hàng nghìn view mỗi ngày. Những phản hồi của độc giả là động lực rất lớn để những người làm VJS tiếp tục cố gắng trên con đường của mình. Hiện VJS đã được công nhận và lưu trữ bởi Thư Viện Quốc hội Hoa Kỳ với ISSN 2374-8664.
Để làm nên thành công của VJS thì nhân sự đóng vai trò quyết định. TS. Phan Minh Liêm, Tổng biên tập VJS chia sẻ:
“Hiện nay đội ngũ VJS bao gồm khoảng 50 thành viên, chia làm 2 nhóm. Nhóm thứ 1 (Editorial Team) gồm các biên tập viên chịu trách nhiệm nội dung của các bài viết của VJS. Nhóm thứ 2 (Executive Team) chuyên về hoạt động của VJS như: công nghệ thông tin, pháp lý, tài chính, marketing, quan hệ công chúng, thiết kế, …Cả hai nhóm này hoạt động nhịp nhàng với sự điều phối của VJS Core Team. VJS Core Team bao gồm các thành viên chủ chốt của cả nhóm biên tập và nhóm điều hành.”
Để có được lượng độc giả đông đảo, đội ngũ VJS đã rất chú trọng đầu tư chất lượng bài viết. Mỗi bài viết, đặc biệt là các bài viết khoa học trong mục VJS Research and Review trải qua 3 vòng bình duyệt: biên tập viên của VJS, các nhà khoa học cộng tác với VJS để bình duyệt các bài viết, VJS Core Team. Do đó, thời gian để chuẩn bị một số xuất bản hoàn chỉnh hiện nay khoảng 6 đến 8 tháng. Tuy nhiên, với các chuyên mục như VJS News và VJS Scientific Portrait, VJS công bố thường xuyên hơn.
Mặc dù thời gian đầu gặp khá nhiều khó khăn trong vấn đề nhân lực, tài chính, thời gian và kinh nghiệm nhưng sau bao tháng ngày làm việc cùng nhau với tinh thần quyết tâm, sự nỗ lực của cả nhóm cùng sự giúp đỡ của các thầy cô, bạn bè, đội ngũ VJS đã dần khắc phục các khó khăn và từng bước tạo dựng uy tín của tạp chí. Bước tiến lớn gần đây của tạp chí là việc Ban quản trị của diễn đàn VietPhD và tạp chí khoa học online Vietnam Journal of Science (VJS) đã thống nhất về việc hợp nhất giữa VietPhD và VJS. Theo đó, VietPhD sẽ trở thành forum chính thức của VJS và VJS sẽ trở thành một trong những website hoạt động của VietPhD. Sự hợp nhất này hứa hẹn sẽ mở ra một sân chơi mới đầy tiềm năng cho những người làm khoa học ở Việt Nam.
Trong tương lai, ngoài nguồn tài chính từ việc đã hoàn thành một dự án khoa học cộng tác với Bộ Khoa Học và Công Nghệ. Sắp tới, VJS sẽ mời gọi các nhà hảo tâm, các tổ chức từ thiện hỗ trợ thêm nhằm tạo điều kiện cho tạp chí hoạt động liên tục, đều đặn để mang đến nhiều bài viết chất lượng cho độc giả. VJS nhắm tới mục tiêu phát triển thành một tạp chí khoa học uy tín theo tiêu chuẩn quốc tế ISI nhằm chia sẻ các thông tin khoa học quan trọng với độc giả trong và ngoài nước, cũng như tăng cường kết nối các nhà khoa học với cộng đồng và doanh nghiệp để cùng thực hiện các dự án có ý nghĩa.
“Hiện nhóm đang đối mặt trước nhiều khó khăn và thử thách. Tuy nhiên với nhiệt huyết của tuổi trẻ và tấm chân tình với quê hương, chúng tôi sẵn sàng chấp nhận thử thách để “cho một Việt Nam tốt đẹp hơn”. Thành công của dự án này phụ thuộc một phần rất lớn vào sự đóng góp trí tuệ của những bộ óc trí thức hàng đầu Việt Nam. Vì thế, sự tham gia của các nhà khoa học Việt Nam ở mọi nơi trên thế giới đều là khích lệ vô cùng to lớn với tạp chí. VJS mong rằng sẽ nhận được sự hỗ trợ của giới khoa học gốc Việt, các nhà hoạch định chính sách, các doanh nghiệp, các tình nguyện viên, và quan trọng nhất là quý độc giả. Cùng với nhau, chúng ta sẽ đưa con thuyền khoa học công nghệ Việt Nam hòa cùng biển lớn tri thức nhân loại và có những đóng góp thật sự thiết thực cho sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước.”. Trích lời VJS Team về những mong muốn cống hiến cho nền khoa học thế giới nói chung cũng như Việt Nam nói riêng.
Hạnh Nguyễn
