Bài dự thi Hành Trình Nước Mỹ 5 – Thể loại Bài viết
Cuộc hành trình kết nối với thế giới bằng trái tim Việt Nam
Tác giả: Trần Nữ Vương Linh
“Tôi làm gì để phần còn lại thế giới hiểu về Việt Nam”.
Với tôi – một người con gái Việt Nam nhỏ bé, bình thường, thì câu hỏi đó xem chừng là một điều quá xa xôi, to lớn. Nhưng nghĩ về điều này khiến tôi phần nào thêm hào hứng rằng “mình cần phải làm điều gì đó nữa”, và mong muốn được kể lại những câu chuyện nhỏ của mình. Nhìn lại từng chút một trong những việc làm đã qua của bản thân, tôi tin rằng mình đã tạo nên chút gì đó, như là một dấu ấn nhỏ tới những người bạn nước ngoài từng có cơ hội tiếp xúc với thế giới nghệ thuật của tôi.
Khi còn ở Việt Nam, tôi vốn là một người có phạm vi bạn bè đơn giản, không phải là người quảng giao, thích kết bạn. Ngành học cũng như công việc phần lớn cũng không sử dụng đến ngoại ngữ, cho nên theo lẽ thường tình, tôi sẽ không có người bạn nước ngoài nào cả. Nhưng điều đặc biệt cũng là ở chỗ đó, dù tôi không có lí do gì để kết nối với họ, thì cuối cùng tôi cũng đã có những người bạn thuộc phần-còn-lại-thế-giới theo cách của riêng mình.
Cột mốc đầu tiên là vào năm 2013, khi tôi quyết định từ bỏ công việc ổn định để theo đuổi đam mê. Với 60 bức tranh được hoàn thành trong hai năm, tôi mở một triển lãm tranh tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, với tên gọi “Mùa trong mắt”. Triển lãm diễn ra trong 9 ngày đã thu hút được nhiều khách tới xem, trong đó có nhiều người nước ngoài cũng tỏ ra rất thích thú. Họ chụp ảnh tranh, chụp lời đề thơ, có người sau đó đã tìm facebook của tôi để kết bạn. Thậm chí có vị khách còn quỳ gối xuống sàn để có thể chụp ảnh lại tác phẩm được rõ hơn. Khi đó, những cái đẩy cửa bước vào của họ giống như là một sự chủ động tìm đến tôi, tìm đến một tâm hồn người Việt vốn không quen thuộc với họ.
Dù là những du khách đến từ nhiều đất nước khác nhau, có suy nghĩ và ngôn ngữ khác nhau, nhưng họ đã nán lại trong không gian nghệ thuật của tôi và đón nhận những điều xuất phát từ tâm hồn tôi.
Vị khách nước ngoài để lại cho tôi dư âm đến tận bây giờ là một cô gái người Hong Kong tên là Alison có vẻ ngoài mong manh giống thiên thần. Vì vô tình lạc đường trong ngày đầu tới Hà Nội mà Alison bước vào không gian nghệ thuật của tôi, rồi ở lại rất lâu và xem kĩ từng bức tranh, đọc kĩ từng dòng thơ chú thích. Cái cách theo dõi đầy say sưa từng tác phẩm của bạn ấy khiến tôi chú ý và lặng lẽ xúc động. Khi tôi nói rằng triển lãm còn hai ngày nữa mới bắt đầu, thì bạn ấy đã hứa rằng sẽ quay lại lần nữa để mua một bức tranh của tôi. Mọi người theo dõi việc ấy thật sự rất tò mò và thích thú không biết rằng sự yêu thích ấy có đủ nhiều để cô gái tìm lại tới đây một lần nữa không? Bạn biết đấy, nhiều khi chúng ta thích một món đồ nào đó vô cùng, nhưng chỉ là sự say mê vào thời điểm ấy và rồi sẽ quên đi. Nhưng thật tuyệt vời vì cuối cùng bạn ấy đã xuất hiện trở lại và mua một bức tranh cỡ lớn khá nặng, đó là điều mà tôi nghĩ những người đi du lịch thường không làm vì nó rất phiền phức trong khâu di chuyển. Sau này khi kết nối với Alison trên facebook, tôi mới biết thêm một vài chuyện thú vị sau đó, như là việc cô ấy đã nhờ một người bạn ngoại quốc khác bê giúp bức tranh đi quanh Hồ Gươm, hay là việc đến phút cuối cùng ở sân bay thì tấm kính và khung tranh bị vỡ, nên bạn ấy đã thay thế bằng một khung tranh khác rồi treo ở phòng của mình, phía trên một cây đàn piano màu trắng nhìn vô cùng trong trẻo.
Cô gái người Hong Kong và những câu chuyện nhỏ đã qua.
Xem lại các bức ảnh chụp lại những khoảnh khắc ấy, tôi thật sự nghĩ rằng đây là một điều kì diệu khi bỗng nhiên tác phẩm của mình lại sống trong căn phòng của một cô gái ngoại quốc. Chắc hẳn mỗi lần ngước lên nhìn bức tranh, Alison sẽ nhớ tới hành trình ghé tới Việt Nam vào năm ấy, và một chút gì đó về suy nghĩ, tâm hồn của một cô gái Việt Nam.
Cho đến lần triển lãm thứ 2 với tên gọi “Phút đồng dạng” diễn ra tại Không gian Văn hoá Việt, tôi lại có cơ hội gặp thêm những người bạn nước ngoài khác. Mỗi người khách xuất hiện, dù là tiến đến trò chuyện với tôi hay chỉ lặng lẽ xem các bức tranh thì đều khiến tôi cảm động vô cùng. Giống như khi bạn đang trải lòng mình ra ở một phố xá xa lạ, và mọi người đi qua dù không quen biết và hoàn toàn không hiểu gì về ngôn ngữ ở đây, thì vẫn có thể dừng chân và lắng nghe bạn thì thầm vậy.
Một số khoảnh khắc vui vẻ bên những vị khách ghé thăm triển lãm.
Những bức tranh ấy, những dòng chú thích ấy xuất phát từ tâm hồn, từ suy nghĩ của một cô gái Việt Nam là tôi, mà lại có thể đến được với một dòng chảy nho nhỏ những con người nói các loại ngôn ngữ khác nhau. Họ hiểu, họ đồng cảm, và họ yêu mến chúng – còn điều gì tuyệt vời hơn thế, giữa những con người vốn ở nhiều nền văn hoá khác biệt. Nghệ thuật có lẽ là một loại ngôn ngữ kết nối kì lạ và đem đến cho tôi những trải nghiệm không ngờ.
Hình ảnh về những vị khách đã ghé thăm triển lãm của tôi: Đó là một vị khách người Đức tới triển lãm tới lần thứ 3 để mua tranh, cũng như sau đó quay trở lại để chụp tặng tôi vài bức ảnh kỉ niệm; đó là một bác gái người Hà Lan đã kiên nhẫn đợi tôi xong việc để chỉ nói câu chúc mừng…
Một câu chuyện nhỏ và thú vị khác cũng đã diễn ra trong cuộc hành trình nghệ thuật này. Khi đó tôi có in những đĩa CD các bài hát Tiếng Việt do mình sáng tác và bày bán tại triển lãm, thì không ngờ đã có những vị khách dù không biết Tiếng Việt nhưng vẫn mua chúng. Bên cạnh đó, các bài hát ấy còn được tôi trình bày trực tiếp ở đây và có những du khách nước ngoài đã lắng nghe, cổ vũ cho tôi. Một cô gái người Nga chia sẻ rằng vì đi qua và nghe thấy tiếng nhạc nên cô ấy đã thử bước vào đây, dù không hề hiểu nội dung của bài hát. Cô ấy còn tặng tôi một chiếc vòng tay ngọc trai do chính mình tự xâu (sau đó chiếc vòng này đã được tôi đeo trong một thời gian dài). Trải nghiệm ấy thật đáng yêu, khi mà một con người xa lạ nói ngôn ngữ khác bỗng dưng tặng cho bạn một món quà nào đó chỉ vì được lắng nghe bạn hát bằng ngôn ngữ quê hương, với bài hát bạn tự sáng tác bằng tâm hồn mình. Sau đó vào cuối năm 2014, có một đôi vợ chồng lớn tuổi người nước ngoài (cũng từng đi qua triển lãm) đã mời tôi và những người bạn của mình cùng tới biểu diễn một số ca khúc Tiếng Việt trong tiệc sinh nhật của họ. Khách tới tham dự buổi tiệc ấy phần lớn là người nước ngoài, vậy tại sao họ lại không chọn những ca khúc Tiếng Anh quen thuộc nào đó? Tôi không biết nữa, chỉ cảm thấy vui thật nhiều vì mình đã có cơ hội được cất lên giọng hát bằng tiếng mẹ đẻ trước những người khác mình về ngôn ngữ.
Việc hát những bài hát Tiếng Việt đã đem tới cho tôi những khoảnh khắc không ngờ.
Hành trình ấy không chỉ dừng lại ở đó. Đầu năm 2017, tôi theo chồng sang Mỹ (thành phố Ithaca) sinh sống. Đến một nơi xa lạ với khởi đầu là thời tiết vô cùng giá lạnh và mọi thứ chính xác phải bắt đầu lại từ đầu, tôi giữ cho mình một tinh thần lạc quan nhẹ nhàng, dù thật sự bên trong có rất nhiều suy nghĩ và lo lắng (thứ cảm xúc mà tôi tin những người sống xa quê hương và bắt đầu lại từ con số 0 sẽ rất hiểu). Tôi tiếp tục thực hiện các dự định nghệ thuật của mình và tham gia một cuộc thi vẽ tranh tại đây dù không nhiều hi vọng (vì nghe nói ở đây là môi trường có nhiều nghệ sĩ). Cho đến khi nhận được mail thông báo rằng tôi là một trong số những người thắng cuộc và sẽ được in tranh trên banner treo ở quảng trường Thành phố, cảm xúc trong tôi như vỡ oà. Có thể với người khác, có những thành tích còn lớn lao và giá trị hơn rất nhiều, nhưng đối với tôi, như vậy đã là một niềm động viên lớn về mặt tinh thần. Giống như khi bạn lạc chân bước vào một thế giới hoàn toàn mới, dù chưa ai hiểu bạn là ai, bạn là người như thế nào, thì bỗng nhiên một ngày những người ở thế giới ấy cho phép in hình ảnh trái tim của bạn ra để mọi người ngắm nhìn. Cảm giác đúng là như vậy, và nó khiến tôi thật sự xúc động. Theo một chiều hướng nào đó, có thể tạm xem như nghệ thuật của tôi đã bắt đầu có tín hiệu được chấp nhận ở nơi đây. Có một người anh sống ở Ithaca đã chia sẻ trong facebook của tôi rằng giải này lần đầu tiên có người Việt Nam, điều này khiến tôi ý thức hơn về những gì mình làm được sẽ có ít nhiều bóng dáng quê hương trong đó, và tôi thật sự thấy tự hào.
Tôi cùng tác phẩm và banner in tranh của mình trên đường phố nước Mỹ.
Khi có dịp theo chồng tới New York, tôi đã mang theo vài bức tranh nhỏ của mình theo và lích kích xách chúng lang thang trên những con đường ở đây. Dù nơi này dòng người luôn vội vã đi qua nhau nhưng đã có những người tươi cười hỏi chuyện và tỏ ra thích thú với những tác phẩm của tôi. Ngay cả trong khoảnh khắc đứng đợi đèn đỏ rồi cùng tôi lướt qua đường thì họ cũng đã kịp hỏi chuyện, nói lời động viên cũng như chào tạm biệt. Trải nghiệm tiếp theo của tôi chỉ đơn giản là một, hai tiếng ngồi tạm ở đâu đó bên cạnh các tác phẩm của mình, và nho nhỏ đàn hát những ca khúc Tiếng Việt. Trong số những người đi ngang qua và dừng lại trước tôi, có một ông cụ lớn tuổi, khe khẽ bước từng bước với cây gậy chống của mình, cùng một giọng nói thều thào đặc trưng của người già. Ông ấy hỏi tôi đến từ đâu và nói rằng những bức tranh của tôi rất đẹp, rồi mong tôi hãy tiếp tục cho nhiều người khác biết đến. Tôi thấy xúc động khi một người sức khoẻ không được tốt như ông cụ, nhưng vẫn cố gắng tiến tới chỗ tôi ngồi để chia sẻ suy nghĩ.
Gần đây nhất, trong một buổi chiều ngồi bán những bộ postcard tranh của mình ở Ithaca, tôi cũng đã có cơ hội giới thiệu các tác phẩm đến với một số người quan tâm, và câu hỏi đầu tiên mà mọi người luôn muốn hỏi tôi, đó là “Bạn đến từ đâu?”. Đặc biệt hơn, có một anh thanh niên khi nhìn thấy tên tôi đã tự đoán ra tôi là người Việt, và anh ấy hỏi chuyện về quê quán tôi, sau đó còn nói cho tôi nghe vài câu Tiếng Việt đơn giản, khiến buổi chiều ngày hôm đó trở nên ấm áp, gần gụi. Cứ như vậy, mỗi lần có ai nhìn thấy những tác phẩm của tôi rồi hỏi “Bạn đến từ đâu?”, là tôi lại có cơ hội trả lời một cách tự hào rằng “Tôi đến từ Việt Nam”. Đó cũng chính là khoảnh khắc tôi nhận ra rằng, khi mình làm được những điều tốt đẹp và thú vị nào đó bằng chất xám và trái tim của mình, thì đó cũng chính là lúc tôi đã khiến cho một số lượng nhỏ nào đó những người thuộc phần còn lại của thế giới hiểu về Việt Nam.